Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΕΝΣΤΙΚΤΟ Ή ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΜΑ;

Εισηγητής:
Κανδύλης Δ.

Εισήγηση:
Στρογγυλό τραπέζι με θέμα "Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΕΦΗΒΟΣ" που οργάνωσε η Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος, Βόλος, 1986.

Περίληψη:
Γίνεται ιστορική αναδρομή στο φαινόμενο της επιθετικότητας και αναφέρονται οι συγκρουόμενες απόψεις για την προέλευσή της. Αναλύονται οι κοινωνικές συνιστώσες του φαινομένου και το πρόβλημα του εξαναγκασμού του ατόμου να διαβιεί σε μια ακοινώνητη κοινωνία, στην οποία απουσιάζουν οι παραδεκτές αξίες και ιδέες, οι γνήσιοι διαπροσωπικοί δεσμοί. Επισημαίνεται ότι η συνύπαρξη υπερπληθυσμού και αθλιότητας αποτελεί ένα άλλο παράγοντα κινητοποίησης της ανθρώπινης επιθετικότητας, όπως και το πάθος της απληστίας για περισσότερη δύναμη, φήμη, για μεγαλύτερη περιουσία. Αναφέρεται ακόμη η διάσταση της εξουσίας στην εμφάνιση του φαινομένου, αφού όταν η εξουσία οπισθοδρομεί και περιβάλλεται με αυταρχικότητα, κατ' ανάγκη και το κοινωνικό σύνολο τροποποιεί τη συμπεριφορά του και αντιδρά είτε με υποταγή είτε με ανεξέλεγκτη επιθετικότητα. Τέλος εκφράζεται η άποψη ότι η επιθετικότητα μπορεί και να μαθαίνεται και ο άνθρωπος εξαναγκάζεται στη χρήση της μια που, δυστυχώς, αποδείχνεται πετυχημένη μέθοδος όταν κανείς επιζητά το μεγαλύτερο δυνατόν συμφέρον του.

Εισηγητές:
Θ. Μαυρίδης, Δ. Κανδύλης, Σ. Κιζιρίδου, Α. Ιακωβίδης, Α. Κώνστα, Γ. Καπρίνης

Ανακοίνωση με τη μορφή πόστερ:
στο 16ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχιατρικής, Πάφος, Κύπρος, 5 - 9 Μαΐου, 2000

Περίληψη:
Περιλήψεων Συνεδρίου, Νο ΑΑ320, σελ. 236

Περίληψη:
Την τελευταία 20ετία, δημιουργήθηκαν μονάδες ψυχικής υγείας με σκοπό την παροχή ψυχιατρικών φροντίδων σύμφωνα με τις αρχές και τους στόχους της Κοινοτικής Ψυχιατρικής. Ο θεσμικός τους ρόλος δεν έχει μέχρι σήμερα επακριβώς οριοθετηθεί. Η τομεοποίησή τους δεν ακολουθήθηκε από την απαραίτητη δημιουργία ολοκληρωμένων δικτύων ανά τομέα με αποτέλεσμα να διαπιστώνεται μια απρόσφορη λειτουργία του συστήματος από μέρους επαγγελματιών ψυχικής υγείας.Στην ανακοίνωσή μας καταγράφουμε απόψεις των χρηστών του συστήματος ψυχιατρικής φροντίδας, σχετικά με την ικανοποίηση ή μη των αιτημάτων τους από υπάρχουσες μονάδες ψυχικής υγείας, ώστε να αποτελέσουν δείκτη μελλοντικής επεξεργασίας που θα συμβάλλει στην αξιολόγηση των παρεχομένων φροντίδων από επαγγελματίες ψυχικής υγείας και αρμόδιους φορείς. Η αξιολόγηση των προσφερομένων ψυχιατρικών φροντίδων πραγματοποιήθηκε με τη χρήση ενοτήτων του ερωτηματολογίου "Αξιολόγηση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας από τους χρήστες τους" που εξέδωσε το Conseil Regional Europeen της Παγκόσμιας Οργάνωσης Ψυχικής Υγείας. Το ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε από 387 χρήστες υπηρεσιών ψυχικής υγείας, κυρίως ψυχωτικούς των παρακάτω ψυχιατρικών δομών:
1. Ψυχιατρικός Τομέας Νοσοκομείου Α.Χ.Ε.Π.Α Θεσ/νίκης
2. Ψυχιατρικός Τομέας Ν.Γ.Ν. Βόλου
3. Υπηρεσίες της Θεσσαλικής Εταιρείας Ψυχικής Υγείας Περίθαλψης Αποκατάστασης
4. Υπηρεσίες της Εταιρείας Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Αποκατάστασης

Στη συνέχεια παραθέτουμε τις απόψεις των χρηστών σχετικά με το βαθμό ικανοποίησης ή μη των αιτημάτων τους από τις αναφερθείσες ψυχιατρικές δομές. Η σχέση τους με τις υπηρεσίες αφορούσε διάφορα αιτήματα, από την αντιμετώπιση κρίσεως έως και την ψυχοκοινωνική τους επαναπροσαρμογή και επαγγελματική τους αποκατάσταση. Τα στοιχεία που παραθέτουμε αποτελούν δείκτες μιας εν εξελίξει συγκριτικής μελέτης μεταξύ των δύο περιφερειών και των αναφερθεισών ψυχιατρικών δομών.

Εισηγητές:
Κανδύλης Δ., Καπρίνης Γ.

Δημοσίευση:
Τετράδια Ψυχιατρικής, Νο 44, σελ. 14 - 23, 1993

Περίληψη:
Η κοινωνική επαναπροσαρμογή του χρόνιου ψυχιατρικού ασθενούς αποτελεί μία από τις κύριες φροντίδες της ψυχιατρικής των αναπτυγμένων χωρών. Πρόκειται για ένα σύνολο μέτρων που έχουν ως στόχο την κοινωνική επανένταξη των ασθενών με δυνατότητες προσαρμογής και αυτονομίας. Η σφαιρική λειτουργική αξιολόγηση του χρόνιου ψυχιατρικού ασθενούς είναι απαραίτητα πριν από την επιλογή της ψυχοκοινωνικής θεραπείας και επιτρέπει να γνωρίζουμε αυτό που ο ψυχωτικός μπορεί ή δεν μπορεί να κάνει στην καθημερινή του ζωή. Η αξιολόγηση των κοινωνικών δεξιοτήτων κατέχει μία εξέχουσα σημασία σ' ένα πρόγραμμα επαναπροσαρμογής. Αποτελεί το πρώτο βήμα για μια θεραπευτική αντιμετώπιση και στη συνέχεια επαναλαμβάνεται καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας επαναπροσαρμογής με την οποία βρίσκεται σε δυναμική συσχέτιση, προκειμένου να εξασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης. Αυτού του είδους η αξιολόγηση εγγράφεται σ' ένα πολύπλοκο πλαίσιο που περιλαμβάνει παράγοντες που επιδρούν στην κοινωνική ικανότητα, στους σκοπούς των μετρήσεων, στην επιλογή των πληροφοριών, στον τύπο των προς μέτρηση δεξιοτήτων και στα όργανα και τις καταστάσεις αξιολόγησης. Η σημασία της αξιολόγησης των κοινωνικών δεξιοτήτων των χρονίων ψυχιατρικών ασθενών είναι γνωστή από πολλές μελέτες. Η αξιολόγηση αυτή θα καθορίσει τον τύπο των παρεμβάσεων που θα χρησιμοποιηθούν αλλά και την αποτελεσματικότητα της εξάσκησης στο πρόγραμμα επαναπροσαρμογής ώστε να αποφευχθούν άσκοπες και άχρηστες προσπάθειες τόσο από την πλευρά του ασθενούς όσο και από εκείνη του επαγγελματία της αποκατάστασης.

Η ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΨΥΧΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΕΣ ΜΕΙΟΝΕΞΙΕΣ

Εισηγητής:
Κανδύλης Δ.

Εισήγηση:
Ημερίδα με θέμα " Η ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΜΕΑ" που συνδιοργάνωσαν η Θεσσαλική Εταιρεία Ψυχικής Υγείας - Περίθαλψης - Αποκατάστασης, ο Ιατρικός Σύλλογος Λάρισας και ο Όμιλος Φίλων των Ψυχικά Ασθενών "Η Ελπίδα", 1997

Περίληψη:
Περιγράφονται οι αιτίες απομόνωσης των Ατόμων Με Ειδικές Ανάγκες (ΑΜΕΑ) στην κοινωνία της Ευρώπης όπου η φτώχια θεωρείται σαν φυσική απόληξη και παραδεκτή κατάληξη, μιας δήθεν αναγκαίας οικονομικής ανάπτυξης που αποσυνδέει την κοινωνική διάσταση από την οικονομική. Αναφέρονται οι κύριες αιτίες της δραματικής επιδείνωσης των συνθηκών της ζωής και αναλύεται ο διπλός αποκλεισμός των ΑΜΕΑ από το κοινωνικώς γίγνεσθαι. Ακολουθούν προτάσεις για το ξεπέρασμα της απομόνωσης των ΑΜΕΑ και της αποκατάστασής τους στην κοινωνία μέσω της καταρτίσεως σ' ένα επάγγελμα και της προωθήσεώς τους σε σταθερές θέσεις εργασίας.

Εισηγητές:
Χρυσικού Ε., Κανδύλης Δ., Ασπραδάκης Κ., Φωκάς Κ., Καπρίνης Γ.

Ανακοίνωση:
15ο πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχιατρικής, Λήμνος, 29 Απριλίου - 3 Μαϊου, 1998

Περίληψη:
Τόμος Περιλήψεων Συνεδρίου, Νο ΕΑ024, σελ. 158

Περίληψη:
Τα τελευταια 15 χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα δράσεις και ενέργειες για το ξεπέρασμα των επιπτώσεων της μακροχρόνιας νοσηλείας σε παραδοσιακούς ψυχιατρικούς θεσμούς. Η δημιουργία, με το πρόγραμμα Λέρος, ξενώνων χρονίων ψυχωτικών συνέβαλλε προς την κατεύθυνση αυτή και έχει αποκτηθεί μια πολύ σημαντική τεχνογνωσία γύρω από τη λειτουργία αυτών των μονάδων ψυχοκοινωνικής επανένταξης. Το θεραπευτικό έργο που συντελείται στις μονάδες αυτές συναρτάται και με την αρχιτεκτονική του χώρου τους. Η αρχιτεκτονική της οργάνωσής τους απαιτεί την ύπαρξη χώρων ζωής, δράσης, δημιουργίας, φιλοξενίας και φροντίδας για άτομα που υποφέρουν από μικρές ή μεγάλες διαταραχές και ελλείματα του συναισθήματος, της αντίληψης, του προσανατολισμού, της επικοινωνίας και του αισθήματος ασφάλειας, που όμως δεν έπαψαν να είναι μοναδικά ανθρώπινα υποκείμενα. Ποια λοιπόν πρέπει να είναι τα βασικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής οργάνωσης των μονάδων ψυχοκοινωνικής επανένταξης και ειδικότερα των ξενώνων ώστε οι εκεί διαμένοτνες να αισθάνονται ασφαλείς, να ζουν αυθεντικά και να προάγεται η κοινωνικοποίησή τους. Αυτό είναι το περιεχόμενο της ανακοίνωσής μας βασισμένο στις εμπειρίες από την 8χρονη λειτουργία ενός ξενώνα χρονίων ψυχωτικών.

Η ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΓΕΡΟΝΤΩΝ

Εισηγητές:
Ασπραδάκης Κ., Παπαδημητρίου Χ., Βαρτζόπουλος Δ.,Γεωργίου Γ., Νάνου Γ., Κανδύλης Δ.

Ανακοίνωση:
στο 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο ΓεροντολογΙας - Γηριατρικής, Αθήνα, 21 - 22 Ιανουαρίου, 2000

Περίληψη:
Τόμος Περιλήψεων Συνεδρίου, σελ. 62

Περίληψη:
Βάσει στοιχειών του Εθνικού Ινστιτούτου υγειάς και Ιατρικής Έρευνας της Γαλλίας, (10ης χώρας της Ευρώπης, ως προς τους θανάτους από αυτοκτονία), το 30% των θανάτων από αυτοκτονία αφορούν άτομα άνω των 60 ετών. Η θνησιμότητα από αυτοκτονία ανά 100.000 άτομα βρίσκεται, όσον αφορά το ανδρικό φύλο, στο 38,3 για την ομάδα ηλικιών 45 - 54 ετών στο 56,3 για την ομάδα από 65 - 70 ετών και στο 80,5 για την ομάδα από 75 - 84 ετών. Η συσχέτιση της αυτοκτονίας με την συναισθηματική ή την κοινωνική απομόνωση εΙχε προ πολλού επισημανθεί από τον Durkheim (κοινωνιολογικές θεωρίες ως αυτοκτονία). Στους ηλικιωμένους, η φθίνουσα κατάσταση της σωματικής τους υγείας, η μοναξιά, η επιθυμία θανάτου ως εκ της κατάθλιψής τους καιη χρησιμοποιημένη μέθοδος, δυσκολεύουν, τη διάγνωση ενώ οι επώδυνες αρρώστιες με την συνακόλουθη συχνά λειτουργική ανικανότητά τους και οι αναπηρίες, ενισχύουν την αποφασιστικότητα του αυτόχειρα. Η ανάπτυξη των ιατροκοινωνικών δομών, η εκπαίδευση των ιατροκοινωνικών γιατρών, η ευαισθησία και η αγωγή κοινότητας ως και η συνδυασμένη φαρμακοθεραπεία- ψυχοθεραπεία, θα μειώσουν τη συχνότητα του κοινωνικού φαινόμενου της αυτοκτονίας στους ηλικιωμένους.

Εισηγητές:
Κανδύλης Δ., Καπρίνης Γ., Δρόσος Α., Τούσινα Α.

Ανακοίνωση:
13ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχιατρικής, Χαλκιδική, 25 - 28 Μαΐου, 1994

Δημοσίευση:
Τετράδια Ψυχιατρικής, Νο 48, σελ. 44 - 48, 1994

Περίληψη:
Το Νοσοκομείο Ημέρας (Ν.Η.) αποτελεί, για την τομεοποιημένη ψυχιατρική περίθαλψη, μια πολυδύναμη θεραπευτική μονάδα, που το ημερήσιο θεραπευτικό της πρόγραμμα τείνει προς την προοπτική της ταχύτερης κατά το δυνατόν, κοινωνικής επανένταξης του σχιζοφρενούς, με το να προσαρμόζεται σε λειτουργικά (ωρολογιακά και χρονικά) πλαίσια εναρμονισμένα με συγκεκριμένες ανάγκες της ψυχοπαθολογίας των ασθενών που εκάστοτε φιλοξενεί. Η ύπαρξη ενός πλαισίου ημερήσιων και εβδομαδιαίων δραστηριοτήτων που κατατέμνουν το χρόνο είναι απαραίτητη στη θεραπευτική αντιμετώπιση των σχιζοφρενών. Στο Ν.Η. επιδιώκεται όλοι οι χρόνοι να είναι πλήρεις από θεραπευτικές και δημιουργικές δραστηριότητες προκειμένου να περιορισθεί ο κίνδυνος της χρονιοποίησης του αρρώστου από μια εγκύστωσή του στην ιδρυματική απραξία χωρίς όμως να παραγνωρίζεται η ανάγκη των ψυχωτικών για ελεύθερο και κενό χρόνο. Στην ανακοίνωσή μας εκθέτουμε τις εμπειρίες μας για τη διαχείριση του χρόνου στο Ν.Η. Πιστεύουμε ότι ενώ ο θεσμός αυτός δεν μπορεί να απαντήσει σε όλες τις ανάγκες των σχιζοφρενών για την αποφυγή της χρονιοποίησής τους, εν τούτοις, μπορεί να τους οδηγήσει σε μια ορθή αντίληψη και κατάλληλη διαχείριση του χρόνου που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε παραπέρα θεραπευτική προσέγγισή τους.

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΝΔΙΑΜΕΣΕΣ ΔΟΜΕΣ

Εισηγητής:
Κανδύλης Δ.

Εισήγηση:
3ο Πανελλήνιο Συνέδριο "Ψυχιατρική στο Γενικό Νοσοκομεί", Συμπόσιο με θέμα: "ΟΙ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ 3ΗΣ ΧΙΛΙΕΤΙΑΣ. Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ", Θεσσαλονίκη, 28 - 30 Ιανουαρίου, 2005.

Περίληψη:
Το κίνημα των ενδιάμεσων δομών εντάσσεται στο πλαίσιο της αποϊδρυματοποίησης, που εκφράζεται σαν ο προοδευτικός μαρασμός του παραδοσιακού μηχανισμού ψυχιατρικής περίθαλψης και καταγγέλλει τον αλλοτριωτικό και ιατρογόνο χαρακτήρα του ψυχιατρικού ιδρύματος καθώς ανακαλύπτει σ' αυτό, πλην των άλλων, ένα φορέα χρονιοποίησης. Στην εισήγηση γίνεται αναφορά στο ιστορικό της ίδρυσης των ενδιαμέσων δομών στην Ελλάδα και στα σημερινά τους λειτουργικά, δομικά και θεσμικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Από την μελέτη της συνόλης λειτουργίας τους προκύπτει ότι η ύπαρξή τους δεν αποτελεί εχέγγυο του κλεισίματος των ασύλων και της ανατροπής της ασυλιακής λογικής. Έτσι θα πρέπει να φροντίσουμε να αποφύγουμε τη μετατροπή των ήδη υπαρχουσών ενδιαμέσων δομών σε κλειστές μονάδες νοσηλείας, κοινωνικά απομονωμένες, όπου σίγουρα οι άρρωστοι θα παλινδρομούν, όπου η εξάρτησή τους από την κρατική πρόνοια-περίθαλψη θα διαιωνίζεται. Ακόμη πρέπει να υπάρξει μια συγκεκριμένη πρακτική που θα επιτρέψει να μην πνιγεί ο ιατρικός και κοινωνικός χαρακτήρας των προβλημάτων των ψυχικά ασθενών σε μια τεχνητή εθνική ιδεολογία ειδικών.( λογιστών, διαχειριστών ανθρωπίνων πόρων) Τέλος επισημαίνεται ότι με τη σημερινή τροπή των πραγμάτων, σχετικά με τη λειτουργία τους, οι ενδιάμεσες δομές τείνουν να είναι εναλλακτικές λύσεις του κοινωνικού ελέγχου και όχι εναλλακτικές στον κοινωνικό έλεγχο.)