Κατάθλιψη, η  ασθένεια του  21ου αιώνα. Τρεις δεκαετίες πριν, θεωρούνταν νόσος των ενηλίκων, ωστόσο  μέσω κλινικών παρατηρήσεων και μελετών, εδραιώθηκε η  ύπαρξη της παιδικής και εφηβικής κατάθλιψης.

Η  εφηβεία καλύπτει την χρονική περίοδο του ανθρώπου, μεταξύ 10 και 19 χρόνων. Θεωρείται η κατεξοχήν ηλικία της σεξουαλικής αφύπνισης, διεκδίκησης και ωρίμανσης  του ατόμου. Είναι μια περίοδος κρίσεων και ανισορροπίας εξαιτίας αφενός μεν των αλλαγών που συντελούνται στη φυσιολογία του σώματος και των ψυχολογικών του συνεπειών και αφετέρου, εξαιτίας της ανάγκης των νέων να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους και να ισχυροποιήσουν το εγώ τους. Συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα, έντονες εναλλαγές στη διάθεση ,υπερβολική αντίδραση στη κριτική, θυμός, οργή  είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου. Οι οργανικές και ψυχολογικές  αλλαγές που συμβαίνουν  μπορεί να εξελιχθούν ομαλά ή να πάρουν τη μορφή σοβαρών προβλημάτων.

Η κατάθλιψη έχει συμπτώματα που είναι πάνω και πέρα από  την αναμενόμενη ‘’ εξελικτική θύελλα’’ της εφηβείας.  Πολλοί γονείς δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι το παιδί τους μπορεί να παρουσιάσει κατάθλιψη αφήνοντας το χρόνο να περάσει, νομίζοντας ότι είναι κάτι παροδικό ή κάτι φυσιολογικό στο πλαίσιο της εφηβείας.  Όμως όταν πράγματι υπάρχει κατάθλιψη, το πρόβλημα είναι σοβαρό και χρήζει επαγγελματικής βοήθειας.  Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις ενέργειες στις οποίες θα προβεί ο έφηβος  μέσα στη συχνά  σιωπηλή απελπισία του. Θλίψη, έλλειψη ενθουσιασμού, υπερβολική νευρικότητα, έλλειψη ικανοποίησης για αγαπημένα του πράγματα,  κοινωνική απομόνωση, έλλειψη φίλων, παράπονα για ψυχοσωματικές ενοχλήσεις και κούραση, διαταραχές στον ύπνο, αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες , έλλειψη αυτοεκτίμησης, χαμηλή αυτοπεποίθηση, ενοχές, ‘’ κοπάνες’’ από το σχολείο, ξαφνική κακή απόδοση στα μαθήματα, άρνηση να πλυθεί και να κάνει μπάνιο, αποτελούν συμπεριφορές που χαρακτηρίζουν την εφηβική κατάθλιψη.

Όταν οι γονείς και το έμμεσο κοινωνικό περιβάλλον,  φίλοι και καθηγητές, παρατηρήσουν κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα, μπορούν να βοηθήσουν τον έφηβο, να ζήσει αυτή την όμορφή και συνάμα απαιτητική περίοδο της ζωής του (επαγγελματικός προσανατολισμός, αναζήτηση κοινωνικής και σεξουαλικής ταυτότητας ) κουβεντιάζοντας μαζί του για τα συναισθήματα του, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και πιθανές λύσεις αυτών ενισχύοντας παράλληλα  τις προσπάθειες αυτονομίας του. Προωθώντας τον στον αθλητισμό, στηρίζοντας τον στα χόμπι,  στα ενδιαφέροντα που καταπολεμούν το άγχος  και αποτελούν διέξοδο για την ενεργητικότητα του και παράλληλα ενισχύουν την κοινωνικότητα του επιτρέποντας του να  δημιουργήσει παρέες και σχέσεις με συνομήλικους που βοηθούν στην αυτοπεποίθηση και το συναισθηματικό μοίρασμα.

Η ένταση όμως  των συμπτωμάτων, η επαναληπτικότητα και η διάρκεια τους, κρούουν   τον κώδωνα του κινδύνου ώστε να αντιμετωπίσουμε διαφορετικά τον έφηβο. Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., η εφηβική κατάθλιψη είναι η κύρια αιτία αρρώστιας και ανικανότητας στους έφηβους και αποτελεί την βασική αιτία αυτοκτονίας. Τόσο η διάγνωση  και η θεραπείας της όσο και η πρόληψη της πρέπει να αποτελούν πρωταρχική μέριμνα της δημόσιας υγείας, εξαιτίας των συνεπειών της στη ψυχολογική ανάπτυξη του εφήβου και στην εξέλιξη του ως ενήλικας. Η  συνύπαρξη της κατάθλιψης  με άλλες ψυχολοπαθολογίες (αγχώδεις διαταραχές, διατροφικές διαταραχές) , αλκοόλ και  ναρκωτικά αυξάνουν τα ποσοστά αυτοκτονίας. Τέλος,  όταν αδυνατούμε να κατανοήσουμε αλλαγές στην συμπεριφορά του εφήβου πρέπει να απευθυνθούμε στους επαγγελματίες υγείας. Ένας από αυτούς, είναι η Θ.Ε.Ψ.Υ.Π.Α. , η οποία όλα αυτά τα χρόνια με το έργο της στηρίζει άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα με την ψυχική τους υγεία.
 
Βιβλιογραφία:

Τσιάντης, Ι. & Μανωλοπουλος, Σ., (1998). Βασική παιδοψυχιατρική: Εφηβεία (τόμος Β, τεύχος Α). Αθήνα: εκδόσεις Καστανιώτη.
Μάνος, Ν. (1997). Βασικά στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής . Θεσσαλονίκη: εκδόσεις University Studio Press.